Trilemma

Milieudefensie voert campagne om de zware industrie meer te laten betalen voor de verduurzaming van de energievoorziening. De organisatie scoort veel aandacht in de media met onderzoek waaruit blijkt dat de rekening van energietransitie vooral bij MKB’ers ligt en niet bij grootverbruikers. Blijkbaar is er sensatie nodig om aandacht te trekken voor een fenomeen dat sinds jaar en dag op straat ligt.

Elektriciteit heet duurzaam te zijn als gewone elektriciteit uit het net wordt gecombineerd met het inleveren van zogeheten garanties van oorsprong. In tegenstelling tot elektriciteit, kunnen die garanties (GVO’s) eenvoudig op voorraad worden gehouden en bovendien zonder transportproblemen in tal van Europese landen worden ingekocht. Door die kenmerken is duurzame elektriciteit een betaalbaar en laagdrempelig product.

Er wordt door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hard gewerkt aan een nieuwe Energiewet. Zoals Energeia vorige week meldde, wil EZK daarbij ook het vaststellen van de zogenoemde codes beter regelen.

Groot was enkele weken geleden de commotie over de komst van datacenters nabij Zeewolde met een elektriciteitsvraag gelijk aan de stad Amsterdam. Deze en andere datacenters zouden naar Nederland komen vanwege de door burgers betaalde subsidies voor duurzame energie. De Tweede Kamer nam op 2 juli een motie aan om haar zorgen te uiten over “het beslag [dat] wordt gelegd op de ruimte, beschikbare duurzame energie en netwerkcapaciteit” en te pleiten voor “het beter beheersen en reguleren van de impact van datacenters”.

De gasproductie in Groningen zal waarschijnlijk stoppen in 2022. Een relatief koude winter, of vertraging bij projecten die het stoppen mogelijk maken, kan mogelijk nog leiden tot een beperkte productie na die datum, maar het is duidelijk dat het einde nadert. De NAM is ondertussen begonnen met het abandonneren van installaties en putten; een proces dat rond 2026 voltooid zou kunnen zijn.

Vanwege de ligging aan de monding van grote rivieren en de vondst van het gigantische Groningse gasveld zo’n zestig jaar geleden, is Nederland goed bedeeld met energie-intensieve industrie. De keerzijde van die medaille is een hoge CO₂-uitstoot per hoofd van de bevolking. Nederland moet daarom flink aan de bak om die uitstoot terug te dringen. Dat vereist wel dat de energie-intensieve industrie afstapt van fossiele brandstoffen. De wind op de Noordzee biedt daartoe kansen.

Vandaag, 6 juli, zijn de energieministers van de North Sea Energy Cooperation (NSEC) bijeengekomen. De NSEC is een groep van negen landen (waaronder Nederland) en de Europese Commissie en staat dit jaar onder voorzitterschap van Duitsland. Bij het schrijven van dit artikel was nog niet bekend wat dit overleg heeft opgeleverd. Maar Duitsland wil voortgang boeken met de ontwikkeling van hybride projecten en wil dus met een stevige gemeenschappelijke verklaring komen.

Vattenfall, MRA-Elektrisch en elf gemeenten pakken uit met goed nieuws over elektrisch rijden: “laadpalen trekken groene stroom aan”. De initiatiefnemers claimen dat met innovatieve software, waarmee wordt bepaald hoe snel de elektrische auto’s laden, het energienet klaar wordt gemaakt voor de toekomst met meer duurzame stroom. Het blijft niet bij deze op zichzelf al ontzagwekkende prestatie, want het persbericht meldt ook nog dat de e-rijder er niets van merkt maar er wel profijt van heeft. Bij zo veel goed nieuws moet zelfs een leek aanvoelen dat een en ander met de nodige korrels zout genomen moet worden.

De Tweede Kamer ontving onlangs van de ‘warmtecoalitie’ een ‘warmtemanifest’. In diverse opzichten was dat een bijzondere gebeurtenis, onder andere omdat het wetsontwerp waarover de coalitie zich beklaagt, nog niet openbaar is. De opstellers hekelen dat de huidige contouren van het voorstel een model uit het verleden, namelijk geïntegreerde warmtebedrijven, verplicht stelt. Dat komt niet overeen met de voornemens die de minister in februari naar de Kamer stuurde.

Rusland was in 2019 de elfde economie ter wereld en bevond zich daarmee op de ranglijst tussen Canada en Zuid-Korea. Op twee gebieden is het echter een grootmacht: qua militaire capaciteiten en qua productie van fossiele brandstoffen. Ongeveer 25% van de olie en 40% van het gas dat binnen de Europese Unie verbruikt wordt is afkomstig uit Rusland.

De uitdrukking ‘in de beperking toont zich de meester’ is niet besteed aan de Tweede Kamer. De Kamer stelde maar liefst 263 vragen over de uitvoering van de SDE++ waardoor het document met de antwoorden 75 pagina’s telt. Voeg daarbij de vele vragen en antwoorden over klimaatneutrale energiescenario’s, waterstof en groen gas die in het verlengde van de SDE++ vragen liggen, en het is duidelijk dat de Tweede Kamer buitengewoon begaan is met de energietransitie. Helaas is de kwaliteit van veel vragen ondermaats.

Netbeheerders Liander en Stedin hebben twee serieuze probleem. Ruim vier miljoen zogenaamde slimme meters communiceren via een specifiek telecomnetwerk maar de netbeheerders dreigen het recht op het gebruik van dat netwerk kwijt te raken. Dat kan een kostenpost van €1 mrd veroorzaken. Daarnaast is de technologie van de meters verouderd en zijn de meters niet in staat om de hoeveelheid data te versturen die de netbeheerders nodig zullen hebben om pieken en dalen in de energievoorziening op te vangen.

De dip in het elektriciteitsverbruik als gevolg van de corona-lockdown lijkt mee te vallen. De industrie werkte door en huishoudens gingen meer verbruiken. De sterkste dalingen traden op in maart. Daarna gingen winkels weer open en scholen en de horeca volgden. Volgens de ING ligt het elektriciteitsverbruik nu weer op het pre-corona niveau.

Het is waarschijnlijk het enige energiedossier waar Forum voor Democratie, de PVV maar ook Greenpeace, Milieudefensie, en partijen als D66 en de Partij voor de Dieren zij aan zij staan: de strijd tegen de inzet van houtige biomassa voor energietoepassingen. Is de kritiek terecht en kan de transitie wel zonder biomassa?

Onlangs riep Alex Kaat op om bij toekenning van subsidie duurzaamheidseisen te stellen aan de toepassing van afvangen en opslaan van CO2. Om een aantal redenen twijfelt Kaat aan de klimaat-effectiviteit van carbon capture and storage (CCS). Zo vergt de techniek een aanzienlijke hoeveelheid energie. Energie die in de keten vooral bij winning en transport een hoge CO2-voetafdruk heeft die niet in de PBL-calculaties is meegenomen. Bovendien wordt slechts een deel van het CO2-aanbod daadwerkelijk afgevangen.