De grootschalige uitrol van de slimme meter is nog maar een paar jaar geleden afgerond, maar de netbeheerders staan alweer aan de vooravond van de geleidelijke vervanging van de huidige generatie. Vanaf 2027 worden de eerste meters van een nieuwe generatie opgehangen, die modulair zullen worden opgebouwd.
De grootschalige uitrol van de slimme meter begon vanaf 2015 en was in 2020 formeel voltooid, al liep het aanbieden – mede door wat vertraging tijdens de corona-pandemie – in de praktijk nog wat langer door. Eind 2021 was de meter bij alle huishoudens aangeboden, en had 89% ook daadwerkelijk een op afstand uitleesbare meter in huis.
Bij de netbeheerders wordt inmiddels al volop gewerkt aan de volgende fase: de vervanging van al deze meters. Want hoewel de grootschalige uitrol in 2015 begon, werden de eerste slimme meters in de jaren daarvoor al op kleinere schaal in meterkasten geplaatst, en die zijn dus over enkele jaren alweer aan vervanging toe, mede in verband met de uitfasering van het 2G-netwerk waar deze eerste slimme meters nog gebruik van maakten.
“De levensduur van de meters is zo’n vijftien jaar”, vertelt Liander-directeur asset- en productmanagement Anne Klaas Jellema namens de regionale netbeheerders, die verantwoordelijk zijn voor de plaatsing en het onderhoud van de elektriciteits- en gasmeters bij kleinverbruikers. “Dat betekent dat voor de eerste slimme meters het vervangingsmoment er al aan zit te komen. We staan aan de vooravond van de volgende fase.” De huidige planning is volgens Jellema dat in 2026 de eerste praktijktests met de nieuwe generatie meters moet gaan plaatsvinden, en dat van 2027 tot ongeveer 2035 in alle meterkasten in Nederland nieuwe meters opgehangen worden.
Inmiddels is voor de nieuwe generatie slimme meters een aanbesteding in de markt gezet, zegt Jellema, waarvan de eerste gunningen eind 2024 verwacht worden. “Het belangrijkste verschil met de vorige generatie meters is dat we het nu meer modulair aanpakken, zodat verschillende elementen van de meter onafhankelijk van elkaar vervangen kunnen worden. We hebben daarom een aparte aanbesteding voor het deel dat echt de gas- en elektriciteitsstromen meet, de klassieke elektriciteits- en gasmeter dus, en het deel waar de communicatie plaatsvindt, de zogenoemde gateway.” Het meetgedeelte heeft normaal gesproken een veel langere levensduur dan de telecomkant, waardoor de nieuwe meters niet meer na vijftien jaar in hun geheel vervangen hoeven te worden.
Omdat de klassieke gas- en elektriciteitsmeter langer meegaat en een gestandaardiseerd product is, hopen de netbeheerders bij dit deel van de aanbesteding zoveel mogelijk partijen te kunnen vinden die meters willen gaan leveren. Voor het communicatiegedeelte is het volgens Jellema waarschijnlijk dat in eerste instantie slechts een of enkele partijen de opdracht gegund krijgen om een product te ontwikkelen, dat na standaardisatie dan door meer partijen gemaakt zou kunnen worden.
De netbeheerders zijn vervolgens verantwoordelijk voor de integratie van de meet- en communicatiekant van de slimme meters, zodat voor de klant wel sprake is van één product. In essentie krijgen de nieuwe meters dezelfde functionaliteiten als de huidige generatie, maar volgens Jellema moet het voor consumenten makkelijker worden om gegevens uit te lezen en zo meer regie te krijgen over energiebesparing en -verbruik.
Hoewel netbeheerders al jaren te maken hebben met een enorm werkpakket en personeelstekorten, maakt Jellema zich op dit moment nog geen grote zorgen over de uitrol van de vernieuwde slimme meter. “Hiervoor zijn compleet andere mensen nodig dan bijvoorbeeld voor netuitbreidingen, en we hebben straks acht jaar de tijd om overal de nieuwe meters aan te bieden.” Voor het installeren van de meters zullen de netbeheerders deels met externe installatiebedrijven werken, maar sommige netbeheerders voeren de meterwissels voornamelijk met eigen monteurs uit.