Energeia’s stemming behandelt achtereenvolgens de prijsontwikkeling op de markten voor olie, steenkool, CO₂-emissierechten, aardgas en elektriciteit. Beweeg met de muis over onderstaande interactieve figuren voor prijsinformatie.
Alle contracten
Olie
“Er is momenteel te veel optimisme over het herstel van de vraag naar olie”, zegt senior energie-econoom bij ABN Amro Hans van Cleef tegen Het Financieele Dagblad. “Veel analisten en beleggers gaan uit van meer vraag naar olie bij een verder economisch herstel, of door de economische stimuleringspakketten van overheden en centrale banken. Maar wij denken dat het overgrote deel van de uitgevallen vraag uit de luchtvaart komt en slechts deels gecompenseerd kan worden door de groeiende vraag naar olie in bijvoorbeeld de Chinese industrie”, schetst Van Cleef.
Olie- en gasexpert Jilles van den Beukel verwacht wel dat de vraag naar olie in 2021 geleidelijk zal beginnen te herstellen, maar pas “vanaf het tweede kwartaal, wanneer de vaccinatieprogramma’s serieus op gang komen”. De olieprijs zal rond de $50 per vat blijven hangen, denkt hij. “Zolang de vraag niet in de buurt van het pre-covid-19-niveau komt, is er geen ruimte voor een verdere stijging van de olieprijs.”
Ook Van Cleef ziet de olieprijs niet ver boven de $50 uitstijgen dit jaar, omdat er volgens hem nog veel reservecapaciteit beschikbaar is in de markt. “Iedere significante prijsstijging zal worden gevolgd door discussies over een productieverhoging door Opec+. Dit zorgt voor een plafond op de olieprijs.”
Cyril Widdershoven, Midden-Oosten- en oliedeskundige, verwacht dat in 2021 de spanningen tussen de Opec-landen zullen aanhouden. “We gaan een zeer volatiel jaar tegemoet. De Opec zal onder druk komen te staan, omdat Saoedi-Arabië en Rusland niet meer dezelfde strategie willen volgen. De eerste helft zullen we dan ook een sterk fluctuerende olieprijs zien”, denkt Widdershoven.
Joe Biden
Hoe de olieprijs zich zal ontwikkelen, zal ook voor een belangrijk deel afhangen van de opstelling van de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden, zeggen de oliedeskundigen eensgezind. En cruciaal in 2021 is hoe Saoedi-Arabië zich geopolitiek gaat bewegen, aldus ABN Amro-econoom Van Cleef in het FD. “Toen Trump in zijn laatste dagen zat, was er plotseling na drie jaar conflict een verzoening met Qatar en werd er een ‘olieprijs-cadeautje’ [het op eigen initiatief verlagen van de olieproductie, red.] geschonken aan de oliemarkt, inclusief de schalieolieproducenten die zich daardoor tegen hogere prijzen konden indekken. Ook werden de banden met Israël aangehaald. En dat allemaal binnen een week tijd. Dat suggereert dat er een verandering van strategie plaatsvindt. Of dat al onder druk van de nieuwe regering-Biden gebeurde, valt niet te zeggen. Opvallend is het wel.”
De rol van de VS in het Midden-Oosten zal mogelijk weer groeien en er kunnen heronderhandelingen komen over het nucleaire akkoord met Iran. “De vraag is hoe Rusland hier mee om zal gaan, én wat dat doet voor de onderlinge verstandhouding met Saoedi-Arabië en dus het beleid van Opec+”, aldus Van Cleef, die het niet ondenkbaar acht dat de alliantie Opec+ uiteenvalt.
“Als iedereen weer gaat produceren naar eigen kunnen, wordt het overaanbod weer enorm en duiken de prijzen omlaag. Dat zou de ultieme manier kunnen zijn om de Amerikaanse schalieolie-industrie richting een knock-out te slaan. Dat zou Rusland niet uit de weg gaan. De rol van de Saoedi’s hierin zal cruciaal zijn.”
Weinig nieuwe olie
De onzekerheden zijn groot. Want als Biden zijn energieplannen uitvoert en olieproductie in de VS daardoor duurder wordt, kan de productie daar afnemen. En als de voorraden zijn weggewerkt kan dat de prijs opdrijven. Helemaal als olie- en gasmultinationals de investeringen op een laag pitje houden. Van Cleef: “Dan loopt het olieaanbod aan het eind van 2021 sterk achter bij de vraag.”
Dat is een reëel scenario, denken Van Cleef en Van den Beukel. “De investeringen in exploratie naar nieuwe oliebronnen is iets om in de gaten te houden”, zegt Van Cleef. “Voor de korte termijn is er voldoende reservecapaciteit beschikbaar (vooral bij de Opec+-landen). Maar verder wordt er, los van Suriname, weinig nieuwe olie gevonden.” Het Noorse energieadviesbureau Rystad Energy waarschuwt zelfs voor grote olietekorten, wil de wereld aan de energiebehoefte tot 2050 kunnen voldoen. Dit ondanks de corona-pandemie en de ingezette energietransitie.
Rystad schat dat er de komende decennia ten minste $3.000 mrd aan investeringen in de olie- en gassector nodig zullen en dat de exploratie naar nieuwe olie wordt versneld. Om de komende dertig jaar aan de wereldwijde vraag naar energie te voldoen, zullen er volgens Rystad het equivalent van 313 miljard vaten aan oliereserves moeten worden toegevoegd aan de huidige producerende olievelden. Dat betekent dat via exploratieprogramma’s de komende dertig jaar 139 miljard nieuwe vaten olie gevonden zullen moeten worden. Rystad Energy noemt dat een “onmogelijke opgave” als het huidige hele lage niveau van exploratie-uitgaven aanhoudt.
Steenkool
Weersvoorspellingen zijn wel vaker onzeker, maar de laatste tijd blijkt het moeilijker dan gebruikelijk om meer dan een week vooruit te kijken. Dit leidt tot schommelingen op de steenkoolmarkt. De laatste dagen overheerst het idee dat het na volgende week kouder wordt, en mogelijk zelfs fors kouder. Dit heeft zijn weerslag op de prijsvorming.
CO₂
Ook op de CO₂-markt speelt de onzekerheid rond het weer een rol. Belangrijker is wellicht dat vrijdag de Europese veilingen van emissierechten weer starten. Die fungeren voor de markt vaak als anker in de prijsbepaling. De CO₂-marktdeelnemers kijken ook vaak met een schuin oog naar de financiële markten, en die houden zich deze week ook vrij rustig.
Aardgas
De onzekerheid in de weersvoorspelling is het meest voelbaar op de markt voor aardgas. Die is dan ook behoorlijk volatiel. Daarnaast speelt dat nog altijd de aanvoer van LNG achterblijft. Een koudegolf in Azië maakte dat daar de vraag naar en dus de prijs van LNG door het dak ging, wat vrijwel de hele tankervloot naar die contreien loodste. Maar nu de temperaturen in Azië weer zijn gestegen, brengt dat niet meteen allerlei LNG-tankers naar de Europese havens. Dat zorgt voor een opwaartse druk.
Elektriciteit
Op de elektriciteitsmarkt is het gelijktijdig niet beschikbaar zijn van drie onderzeese interconnectoren onderwerp van gesprek. Vorige week werd in het stemmingsbeeld gemeld dat zowel de NorNed-, de BritNed- als de Cobra-kabel defect waren. Er was geen samenhang tussen deze uitval. Hier en daar leidt dat tot de roep om voor meer backup-capaciteit te zorgen.
Ondanks de uitval is de leveringszekerheid in Nederland prima in orde gebleven, aangezien vrijwel alle operationele thermische centrales ook beschikbaar zijn. Daarbij helpt het dat in België het gehele nucleaire park operationeel is, en er in Frankrijk bijzonder veel neerslag is geweest die de waterkrachtcentrales in de Alpen van ‘brandstof’ voorziet. Daarbij zijn op veel plaatsen in Europa de temperaturen deze week en naar verwachting ook komende week op en boven normaal, terwijl de windkracht in orde is.
Wat verder in de toekomst speelt ook op de elektriciteitsmarkt onzekerheid in de weersvoorspelling. Op de nog langere termijn is vooral de aardgasmarkt leidend voor de stroomprijs. Zodra de kans op een koudegolf deze winter voorbij is, zal de CO₂-markt deze positie weer innemen.