Meer
Abonneren Inloggen
Abonneren
Auteur

Alex Kaat

EU-regels elektrolyse zijn boost groene waterstof, zon en wind

Er werd al ruim een jaar over gespeculeerd, maar sinds een week is hij er eindelijk: de ‘gedelegeerde verordening’ van de Europese Commissie over de Richtlijn Hernieuwbare Energie. In de praktijk gaan deze regels grotendeels over de productie van waterstof uit elektrolyse. Ze gooien de bestaande regels behoorlijk overhoop en zetten de toon voor welke opwektechnieken meerwaarde krijgen.
Alex Kaat

Op een zonnige zomerdag gaat straks geen terrasverwarming aan, tenzij...

Terrasverwarming en stofzuiger aan, wedstrijdje zo veel mogelijk elektriciteit er doorheen jagen; het was de hilariteit vorige week bij mensen met een dynamische tarieven stroomcontract. De elektriciteitsprijzen waren zo negatief dat men zelfs na betaling van de energiebelastingen -nu 12,3 cent per kWh- geld toekreeg.
Alex Kaat

Klimaat, onafhankelijkheid Rusland en betaalbaarheid: de beleidskeuzes bijten elkaar

De laatste jaren was duurzaamheid de bepalende factor in de keuzes rond het energiebeleid. Sinds kort is alles anders. De invasie van Rusland in Oekraïne en de waarschijnlijke prelude daarnaartoe in 2021, hebben de energieprijzen naar ongekende hoogte opgestuwd en zet de leveringszekerheid op het spel. De snelle reactie van het kabinet om naast klimaatbeleid ook de hoge energierekening te compenseren én om de afhankelijkheid van Rusland te verminderen, heeft tot nu beleid opgeleverd dat tegengestelde kanten optrekt, met een gedeeltelijke impasse tot gevolg.
Alex Kaat

Klimaatambitie Rutte IV vereist een aanvullend akkoord

Het halen van de opgehoogde klimaatambities voor 2030 van Rutte IV vereist ingrijpende maatregelen. Deze zitten echter niet in het coalitieakkoord; daar zijn de partijen het bij de onderhandelingen helaas niet over eens geworden. Individuele bewindspersonen krijgen deze noodzakelijke ingrepen nu nauwelijks nog voor elkaar, terwijl er echt haast geboden is. Dat vraagt om een aanvullend politiek en maatschappelijk akkoord.
Alex Kaat

Bijmengplicht groen gas: een effectieve prikkel, mits goed vormgegeven

Bij de duiding van het coalitieakkoord Rutte IV is er rond het thema klimaat veel aandacht voor de ambities, de keuze voor kerncentrales en de vele extra miljarden euro’s. Een minder in het oog springend onderdeel is de bijmengverplichting van 20% groen gas in het gasnet van de gebouwde omgeving. Deze verplichting kan echter een flink effect hebben.
Alex Kaat

Klimaatfonds: risico op subsidie voor een duur, inefficiënt en lui systeem

Alles wijst erop dat het komende kabinet vele miljarden in een klimaatfonds zal stoppen, zoals NRC onlangs berichtte. In eerste instantie klinkt dit als een goede stap in het licht van de urgente klimaatproblematiek. Er zijn echter tal van risico’s aan verbonden. Zo kan het zijn dat energieverbruik kunstmatig goedkoop gehouden wordt, dat prestigeprojecten tegen alle marktlogica miljarden ontvangen en dat starre pervers werkende regels ongemoeid blijven en afgekocht worden.
Alex Kaat

Allen aan de CO₂-reductie, behalve de glastuinbouw

Het huidige klimaatbeleid is al redelijk compleet, met sturende fiscale maatregelen, normering en subsidies voor de meeste sectoren. Met de 'Fit For 55'-voorstellen van de Europese Commissie wordt het klimaatbeleid nog vollediger, zonder nog echt vrijgestelde sectoren. Echter, één sector lijkt op vele punten de dans wederom te ontspringen: de glastuinbouw. Het is een sector die -bij gebrek aan echt sturend beleid- nauwelijks verduurzaming laat zien.
Alex Kaat

Waterstofdoel uit ‘Fit for 55’ zet Nederlands beleid op zijn kop

De hernieuwbare waterstofdoelstelling voor de industrie uit het ‘Fit For 55’ vereist dat de 2030-doelstellingen uit het Klimaatakkoord voor hernieuwbare elektriciteit en voor elektrolyse ongeveer twee keer zo hoog moeten worden gesteld, en dat er substantiële kosten moeten worden gemaakt, schrijft Alex Kaat.
Alex Kaat

Stugge netbeheerders blokkeren energietransitie

Stel: de minister van Infrastructuur en Waterstaat zou verklaren dat er geen nieuwe bedrijven en winkels in ons land bij mogen komen, omdat er anders te veel files ontstaan en wegenbouw te veel tijd kost. Hoon zou haar ten deel vallen, door haar probleem zo over de schutting van de samenleving te gooien zonder oplossingen anders dan de aanleg van dure en tijdrovende infrastructuur te beschouwen. Netbeheerders komen nu met een vergelijkbare stelling dat meer dan 6 GW wind op zee en 35 TWh wind en zon op land hoe dan ook onmogelijk is voor 2030. Deze stellingname brengt de klimaatambities van ons land onnodig in gevaar.
Alex Kaat

Simpele groene verhaal frustreert energietransitie

Het bagatelliseren van de noodzaak tot drastische klimaatmaatregelen en het presenteren van vrij simplistische alternatieven (gewoon kerncentrales bouwen) was altijd het domein van populistisch rechts. Niet nieuw, maar wel groeiend is het pleidooi van een deel van de linkse en groene beweging dat hier verdacht veel op begint te lijken. Deze erkent wel degelijk de ernst van het klimaatprobleem, maar komt met simpele oplossingen en blokkades tegen serieuze ingrepen. De vorige week gepresenteerde oproep van de ‘tipping point coalition’ is hierin een nieuw dieptepunt.
Alex Kaat

Woonlastenneutraliteit en keuzevrijheid maken de transitie duur

Wie kan er nu tegen zijn? De garantie van gelijkblijvende woonlasten voor huishoudens als hun woning in plaats van verwarmd op aardgas goed geïsoleerd en duurzaam verwarmd wordt, met tevens een garantie van keuzevrijheid over de keuze om wel of niet van aardgas af gaan. De Tweede Kamer dwong in meerderheid per motie deze twee principes af. De principes dreigen de warmtetransitie te verlammen en onnodig duur te maken. Een geheel andere benadering kan de oplossing zijn.
Alex Kaat

Groene stroom bestaat niet, maar straks wel

De treinen rijden erop, de meeste huishoudens gebruiken het: groene stroom. Zolang dit product bestaat is er al discussie over hoe groen het eigenlijk echt is. Met de groeiende noodzaak om duurzame elektrificatie van vooral de industrie te ontwikkelen en te ondersteunen is er steeds meer behoefte aan een betere certificering, als bewijs dat het echt gaat om duurzaam opgewekte stroom. Het is een kwestie van tijd tot deze certificering er komt, met grote consequenties voor wat nu nog ‘groene stroom’ heet.
Alex Kaat

En dan kiezen we voor kernenergie, wat dan?

Opeens was het er weer; kernenergie als het thema voor de verkiezingen op het gebied van duurzaamheid. De regeringspartijen VVD en CDA positioneerden het onderwerp met de suggestie dat er nu een keuze voorligt die eerder niet gemaakt kon worden. Een politieke meerderheid was al voor en dat blijft vast zo. De vraag is dus of de komende jaren de ontwikkeling van een centrale zal starten en wat dit op termijn betekent voor de energietransitie.
Alex Kaat

Kondig sluiting van de aardgascentrales aan

De elektriciteitsmix in Nederland verduurzaamt razendsnel, voor zon en wind op land zelfs zo snel dat de beleidsambities voor 2030 eerder een plafond dreigen te worden dan een doel. Toch blijven de aardgascentrales gewoon operationeel. Volgens sommigen ‘kunnen we niet zonder’, kijkend naar de wind- en zon-arme momenten. De technieken om die gaten emissievrij te dichten zijn echter voorhanden, maar leggen het qua prijs af tegen het regelbaar vermogen uit fossiele gascentrales. Deze centrales beginnen dus steeds meer een sta-in-de-weg te worden in de route naar een duurzaam energiesysteem.
Alex Kaat

De lastige keuzes in het klimaatbeleid zijn voor Rutte IV

Het kabinet Rutte III ging van start met een compliment aan zichzelf: “het groenste kabinet ooit”. Of deze superlatief terecht was mag ieder zelf bepalen. Er zijn mooie zaken gerealiseerd op het gebied van het verduurzamen van de Nederlandse energievoorziening. Maar het gestelde doel van -49% ten opzichte van 1990 en zeker de hogere Europese ambitie van -55% emissiereductie worden niet gehaald. De lastige dossiers zijn voor het volgende kabinet die extra complex zijn geworden door de piketpaaltjes die ook de coalitiepartijen zelf geslagen hebben.
Alex Kaat

SDE++: een oprechte appelbomen met perensap vergelijking

Deze week gaat de nieuwe SDE++-regeling open voor subsidieaanvragen. Velen kijken met interesse, vrees en hoop naar welke technieken in de prijzen gaan vallen en welke niet. Voor het eerst gaat de SDE-subsidie niet meer alleen naar het stimuleren van de opwek van hernieuwbare energie. Ook de conversie van elektriciteit naar bijvoorbeeld warmte of waterstof valt onder de regeling, zo ook de afvang en opslag van CO₂ uit fossiele energie.
Alex Kaat

Wat voegen de RES'en eigenlijk nog toe?

De uitrol van zon en wind gaat zo hard, dat de ambities voor 2030 al gehaald lijken te zijn voordat de regio’s hun plannen daartoe -de Regionale Energiestrategieën- gemaakt hebben. De vraag is wat deze dan nog precies gaan toevoegen.
Alex Kaat

Elektrificatie vraagt om een volledig vergroende elektriciteitsmix

Elektrificatie van de industrie, gebouwde omgeving en mobiliteit is synoniem geworden voor verduurzaming. De komende jaren wordt de elektriciteitsmix inderdaad in razend tempo vergroend met vooral productie uit zon en wind. Maar een fors deel van de vraag wordt het komende decennium nog altijd ingevuld met kolen- en gascentrales. Zolang dat de situatie is, is elektrificatie van bijvoorbeeld de industrie voor het klimaat weinig zinvol. Extra vraag leidt immers niet tot extra wind of zon maar tot extra draaiuren voor deze centrales.
Alex Kaat

Alles wijst op een grotere vraag naar duurzame elektriciteit. Wat nu?

Een onverwacht snelle groei van datacenters, plannen voor de productie van groene waterstof, een forse groei van het aantal elektrische auto’s: alles wijst op een flinke groei van de elektriciteitsbehoefte naar 2030. Toch gaan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de rijksoverheid uit van een stagnerende elektriciteitsvraag.
Alex Kaat

Politieke keuze voor lage belastingen en nettarieven trekt datacentra naar Nederland

Groot was enkele weken geleden de commotie over de komst van datacenters nabij Zeewolde met een elektriciteitsvraag gelijk aan de stad Amsterdam. Deze en andere datacenters zouden naar Nederland komen vanwege de door burgers betaalde subsidies voor duurzame energie. De Tweede Kamer nam op 2 juli een motie aan om haar zorgen te uiten over “het beslag [dat] wordt gelegd op de ruimte, beschikbare duurzame energie en netwerkcapaciteit” en te pleiten voor “het beter beheersen en reguleren van de impact van datacenters”.
Alex Kaat

Uitsluiten houtige biomassa frustreert energietransitie

Het is waarschijnlijk het enige energiedossier waar Forum voor Democratie, de PVV maar ook Greenpeace, Milieudefensie, en partijen als D66 en de Partij voor de Dieren zij aan zij staan: de strijd tegen de inzet van houtige biomassa voor energietoepassingen. Is de kritiek terecht en kan de transitie wel zonder biomassa?
Alex Kaat

Stel duurzaamheidseisen voor CCS-subsidies

Op 17 februari jongstleden presenteerde de minister voor EZK de nieuwe subsidieregeling SDE++. Vanaf eind september komt niet alleen hernieuwbare energie opwek in aanmerking voor subsidie, maar ook de afvang van CO2 bij het gebruik van fossiele energie. Alle technieken dingen in competitie mee voor de subsidie, op basis van kosten per ton vermeden CO2-emissie. Of de straks gesubsidieerde CO2-afvang werkelijk bijdraagt aan de bestrijding van klimaatverandering, is echter de vraag.
Alex Kaat

Kernenergie biedt weinig voor een betrouwbaar energiesysteem

Kernenergie wordt in het licht van CO2-reductie breed bepleit: door het International Energy Agency, het IPCC, de directeur van het KNMI, politici aan de rechterkant, vele wetenschappers in de technische hoek en door heel veel critici van zon- en windenergie. Alleen is er geen enkele interesse vanuit de markt. Is dit uit angst voor de groene lobby of is kernenergie toch niet zo veelbelovend?
Alex Kaat

Lokale eisen aan hernieuwbare energie bedreigen de transitie

Hernieuwbare energie is uitgegroeid tot een serieuze energiebron, maar dit gaat ook gepaard met weerstand tegen bijvoorbeeld de plaatsing van windmolens en het gebruik van biomassa. Deze scepsis is vooral op provinciaal en gemeentelijk niveau vertaald in beleid. Voorbeelden zijn de afstandseisen die gemeenten en provincies stellen voor zon en wind op land en verwachtingen over omgevingsfondsen en participatie. Deze eisen en verwachtingen gelden enkel voor hernieuwbare energie en gaan verder dan het generieke beleid voor bijvoorbeeld geluid, landschap of planschade. De vraag is of ze te combineren zijn met het wensbeeld van de transitie: een land dat volledig op emissievrije energie draait.
Alex Kaat

Is er behoefte aan veel meer hernieuwbare elektriciteit?

Met het Klimaatakkoord is er niet alleen een ambitie voor de productie van elektriciteit uit zon en wind vastgesteld, maar de facto ook een plafond. Terwijl de nu razendsnel groeiende duurzame elektriciteitsproductie lijkt te worden begrensd, wordt in het debat over bijvoorbeeld groene waterstof gesteld dat er hiervoor de komende tien jaar juist onvoldoende duurzaam geproduceerde elektriciteit beschikbaar zal zijn. Dreigt er nu door subsidies te veel duurzame elektriciteit te komen of is juist een veel forser aanbod gewenst?
Alex Kaat

Breng de effectiviteit van de SDE+ niet in gevaar met nevendoelen

De SDE+-subsidieregeling en het kleine broertje ISDE, zijn er om de duurzame energietransitie te bevorderen. De politieke druk om deze regelingen ook te gebruiken om neveneffecten van de energietransitie te adresseren, is hoog. Het gaat hier om bescherming van natuur en landschap, luchtkwaliteit, deelname van burgers en het voorkomen van netcongestie. Het belang van deze zaken staat buiten kijf. Er is geen automatisme om ze ondergeschikt te maken aan klimaatbeleid. Het is echter wel de vraag of en in hoeverre de (I)SDE-regelgeving hiervoor het juiste instrumentarium is.
Alex Kaat

PBL toont dat de energietransitie nog moet beginnen

Afgelopen vrijdag na de presentatie van de Klimaat en Energie Verkenning door het Planbureau voor de Leefomgeving ging de aandacht vooral naar het net niet halen van de klimaat- en duurzame energiedoelen. Wat de studies echter impliciet ook toonden, is dat in de meeste sectoren fossiele energie blijft domineren, ook na uitvoering van de afspraken uit het Klimaatakkoord. Vooral eenmalig laaghangend fruit wordt nu geplukt: reductie van industriële methaan, fluor en lachgas-emissies en CO2-opslag (CCS). Enkel de elektriciteitssector maakt flinke stappen naar hernieuwbare energie. Voor de andere sectoren moet de energietransitie nog beginnen. Politieke moed is daarvoor vereist.
Alex Kaat

Klimaatbeleid biedt kansen voor boeren in het nauw

Afgelopen week voerden enkele duizenden boeren actie tegen het stikstof- en klimaatbeleid. De acties toonden de angst bij boeren dat hun bestaan in het geding komt. Er zal de komende jaren waarschijnlijk veel gaan veranderen voor het agrarisch bedrijf. De transitie naar een duurzame, klimaatneutrale samenleving gebaseerd op hernieuwbare energie, biedt echter juist ook kansen voor agrariërs. Daarvoor dient het beleid wel passend gemaakt te worden voor deze sector.
Alex Kaat

Verbreding SDE+ leidt maar beperkt tot verduurzaming energievoorziening

Deze zomer presenteerde het Planbureau voor de Leefomgeving ter consultatie een reeks rapporten met de plannen voor de verbrede subsidieregeling SDE. De subsidie is er na dit jaar niet enkel voor duurzame productie uit bijvoorbeeld zon en wind, maar is ‘verbreed’ naar ook het afvangen van CO2 (CCS) en naar de toepassing van duurzame energie; bijvoorbeeld in industriële warmteboilers. De goedkoopste optie komt vooraan in de rij voor subsidie. Of de aanpassing van de SDE wel de beoogde verduurzaming van de energievoorziening zal veroorzaken is de vraag.
Alex Kaat

Goede kilometerheffing ontziet elektrisch vervoer

De kilometerheffing die het kabinet in lijn met het klimaatakkoord laat onderzoeken, is de noodzakelijke stap om ook de mobiliteitssector tot emissiereductie te bewegen. De aanname in datzelfde akkoord dat de variabele belastingen nu enkel door accijns op fossiele brandstoffen opgebracht zouden worden is echter incorrect en zet de discussie bij het begin al op het verkeerde been. Een kilometerheffing die de weggebruiker laat betalen naar rato van zijn maatschappelijk kosten zal toch echt de diesel- en benzinerijder treffen. Als de politiek dat tenminste aandurft.
Alex Kaat