Stemming

Het zachte weer en de naderende kerstvakantie zorgen voor een lagere energievraag en dalende prijzen op de Europese energiemarkten.

Op de Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt was deze week het koude weer sterk bepalend voor de prijsvorming. Prijzen lagen daardoor in Nederland veel hoger dan wanneer er geen verbinding met het buitenland zou zijn. De gasprijs bleef vrij onbewogen onder de koudegolf.

De temperaturen in Europa liggen deze en volgende week lager dan gemiddeld voor de tijd van het jaar, en tegelijkertijd is er weinig wind. Die combinatie zorgt voor een grotere vraag naar steenkool en gas voor elektriciteitsproductie en verwarming, met prijsstijgingen over de hele linie tot gevolg. Alleen de oliemarkt houdt zich afzijdig van dit stierige sentiment.

Frankrijk kan deze winter “sommige dagen” tegemoet gaan waarop de elektriciteitsvoorziening onvoldoende is en stroomonderbrekingen noodzakelijk zijn, vertelde het hoofd van de Franse energienetbeheerder RTE Xavier Piechaczyk donderdag. Hoewel hij dit risico op de nationale radio wilde benoemen, moeten de Fransen niet denken “dat stroomonderbrekingen onvermijdelijk zijn”. De zorgen betreffen zoals steeds het nucleaire park.

Volgende week zullen de temperaturen naar verwachting weer onder de seizoensnormen dalen, terwijl de wind ook een stapje terug doet. Met aankondigingen van Gazprom de Russische gasleveringen aan Europa nog verder te knijpen, beperkte export uit belangrijke steenkoollanden en aanhoudende problemen voor het Franse nucleaire park staan op de energiemarkten de prijzen in de plus.

De Cobra-kabel, die het Nederlandse stroomnet verbindt met dat van Denemarken, is uitgevallen. Er is een technische fout in de kabel ontstaan aan Deense kant, volgens Tennet bij een kabelverbinding. De 700 MW-verbinding is in elk geval tot het einde van dit jaar buiten gebruik. Een marktdeelnemer noemt de timing zeer ongelukkig, aangezien het momenteel erg hard waait in Denemarken.

De relatief hoge temperaturen, extra aanvoer van LNG, behoorlijke vullingsgraad van de bergingen en verminderde vraag zorgen voor vertrouwen dat Europa de komende winter zonder kleerscheuren doorkomt. Maar veel zal afhangen van hoe de temperaturen zich zullen ontwikkelen. De weermodellen zijn daar niet eensgezind over en dat maakt de markt toch wat nerveus.

Zacht weer en goed gevulde voorraden in Europa zorgen dat de energiecrisis al enkele weken minder manifest aanwezig is. Maar het Internationaal Energieagentschap IEA waarschuwt deze donderdag dat een crisis nog altijd in het verschiet ligt. De focus ligt daarbij niet op aanstaande winter, maar die erna.

De wereldwijde energiecrisis kan een “historisch keerpunt zijn naar een schonere en veiligere toekomst”. Dat zegt het Internationaal Energieagentschap (IEA) in een bespiegeling op de wereld, die wordt gepubliceerd als de World Energy Outlook. Voor het eerst vertoont de wereldwijde vraag naar elk van de fossiele brandstoffen een piek in alle doorgerekende scenario’s.

Marktdeelnemers die handelen in aardgas kijken meer naar de weersverwachting dan naar de politieke top in Brussel. Mild weer en afdoende wind drukken de gasprijzen. De prijs voor het eerste kwartaal van 2023 ligt, net als dat voor het hele jaar, hoger doordat marktkenners nog verre van zeker zijn dat de gasmarkt ongeschonden de komende winter doorkomt, ondanks goed gevulde gasbergingen en de milde winterstart.

Tennet en Statnett nemen de NorNed-kabel, die sinds begin mei niet meer beschikbaar was, na een reparatie- en testperiode op 17 oktober weer in bedrijf. Maar: “Omdat een deel van de kabel zich nog in slechte staat bevindt en niet op korte termijn kan worden hersteld, zullen er aanpassingen gelden voor de bedrijfsvoering van de interconnector.” De transmissiecapaciteit van de kabel is met 80 MW gereduceerd tot 620 MW.

Traditioneel gezien begint met het nieuwe gasjaar op 1 oktober ook het stookseizoen. Door het relatief milde weer, met veel zon en wind, zijn de gasbergingen juist verder gevuld. Ondertussen kijken handelaren uit naar de EU-top, donderdag en vrijdag in Praag, en wordt de oliemarkt beheerst door een forse productievermindering van de landen van Opec+.

De Europese ministers van Energie vergaderen vrijdag opnieuw over het pakket aan maatregelen dat de Europese Commissie eerder deze maand presenteerde. De ‘Spaanse route’ ligt nog altijd op tafel, waarbij een van overheidswege vastgestelde maximumprijs wordt gehanteerd voor aardgas dat wordt verstookt in elektriciteitscentrales. Dat moet vervolgens de stroomprijs drukken.

De gasprijzen zijn deze donderdag volatiel vanwege zorgen over escalatie van het conflict met Rusland. De Russische president Vladimir Poetin gaf woensdag opdracht tot de eerste (gedeeltelijke) mobilisatie van Rusland sinds de Tweede Wereldoorlog, en sloeg bovendien dreigende taal uit over het defensief gebruik van nucleaire wapens. Tot grote pieken leidt dit overigens niet. De markt lijkt een zekere kalmte te hebben herwonnen na een paniekerige zomer, en volgt al bijna een maand een dalende trend.

De prijs voor aardgas heeft zich weer ruim boven de €200 genesteld, in reactie op de woensdag gepresenteerde Europese plannen om de energiecrisis in te dammen. Het pakket raakt de markt nauwelijks, is het oordeel. Alleen de stroombesparingsmaatregel zorgt voor een beetje prijsdruk op de elektriciteitsmarkt.