Gaat u maar rustig slapen. U betaalt vanaf volgend jaar niet meer te veel voor warmte. De Haagse spierballen hebben gesproken en de veel te hoge tarieven zijn de kop ingedrukt. Operatie geslaagd!
Maar de patiënt is overleden. Nou ja bijna dan. Ik ben een optimist: de warmtetransitie ligt op de intensive care. Het ging al niet zo lekker met de patiënt, maar de publiciteit van de afgelopen weken heeft de toestand nog zorgelijker gemaakt. Wat is blijven hangen? Warmte is veel te duur, je moet toch wel gek zijn als je op een warmtenet zit of gaat.
Wellicht denkt u nu: Ernst gaat hier een pleidooi houden dat de prijzen omhoog moeten. Eerlijk is eerlijk, dat is best een verleidelijk idee. Maar die kant ga ik niet op. U begrijpt vast dat er een reden is dat zowel privaat als publiek nauwelijks cases rond krijgen op dit moment. Ik neem u daarom liever mee naar het probleem dat we volgens mij echt moeten gaan oplossen en dat gaat verder dan warmtenetten. Dit raakt ook de andere type netten.
De energietransitie is duur, misschien zelf wel heel duur. Sterke kostenbeheersing is dus zeer relevant, welke energiedrager we het ook over hebben. Maar hoe dan ook blijft het duur. Maar is het ook te duur? Volgens mij zijn we met elkaar een totaal nieuw systeem aan het bouwen waar we onze leefomgeving mee willen redden. En voor de mensen die daar niet in geloven bouwen we een systeem waarmee we niet meer afhankelijk zijn van andere (schurken)staten voor onze energievoorziening. Een systeem dat ook weer 50 tot 100 jaar mee zou moeten kunnen gaan. Ik durf dan de stelling wel aan dat het niet te duur is. Maar nog steeds is het heel erg veel geld.
Als we het daar over eens zijn, dan zou het gesprek wat mij betreft moeten gaan over wie gaat wanneer wat betalen. Als we inderdaad een systeem bouwen dat ook in de tijd duurzaam is, dan moeten we de vraag gaan oplossen hoe we die kosten in de tijd kunnen verdelen. Ik ben geen expert op het gebied van financieringen, maar begrijp er in ieder geval genoeg van dat je het zo kan construeren dat de rekening eerlijk door de tijd verdeeld kan worden. De vraag ‘wanneer?’ is dus technisch best goed op te lossen. Blijft de moeilijkste vraag over: wie betaalt wat?
Een voorbeeld. U hebt een elektrische auto. Uw buurman heeft dat ook en ook nog een warmtepomp. De overbuurman daarentegen heeft niets van dat alles. U betaalt allemaal hetzelfde vastrecht op het elektriciteitsnet, terwijl er een groot verschil is hoeveel gebruik u maakt van dit net. Het voorland van uw wijk is dat deze naar een all-electric oplossing gaat. Maar de wijk naast u is al van het gas af en zit op een warmtenet. Ook zij betalen hetzelfde vastrecht voor het stroomnet als u, plus het vastrecht van het warmtenet.
We zijn het al jaren eens in ons land dat we voor duurzame oplossingen kiezen tegen de maatschappelijk laagste kosten. Bovenstaand voorbeeld laat zien dat dit niet altijd ook voor de individuele gebruikers de laagste kosten zijn. En hoe verder we komen, hoe groter dit probleem gaat worden. Hoe verdelen we de lasten eerlijk over alle gebruikers van de energietransportnetten? Dat is het gesprek dat we echt moeten voeren. Transparant en zonder spierballen.