Mijn dochter is dit jaar aan de beurt als het gaat om het maken van een profielkeuze. Heel spannend natuurlijk en voor mij als buitenlandse telkens weer reden voor een opgetrokken wenkbrauw over dat je op je vijftiende ervoor kan kiezen dat biologie belangrijker is dan geschiedenis. Als wij een les kunnen trekken uit alle conflicten van de afgelopen twee jaar, dan is het dat je geschiedenis niet zomaar zou mogen laten vallen drie jaar nadat je gestopt bent met spelen met je playmobil. Maar goed, ik heb bij de mentoravond aangegeven dat ik beschikbaar ben voor de profielkeuzecarroussel, zo’n avond waar je aan een tafel gaat zitten en leerlingen jou gaan vragen wat je gestudeerd hebt en wat je eraan hebt in het dagelijks leven.
Ik heb natuurlijk nagedacht over wat ik op die avond aan de kinderen ga vertellen. Het zal niet veel anders zijn dan de tips die ik geef aan studenten of hun ouders die mij via Linked-In benaderen met de vraag of ik mee wil denken over een vervolgstap na hun studie. “Moet ik bij PWC of bij Tennet?” “Moet ik een master in sustainability strategies doen of toch verder met natuurkunde?” Ik ben uiteraard geen HR-specialist of recruiter maar mijn tip is: spreek je talen, zorg dat je altijd alles notuleert en lees je stukken.
Qua vervolgspecialisatie is een powerpointstage nuttig en een cursus snellezen. Ik heb econometrie en macro-economie gestudeerd, een vrachtlading aan statistiekmodules afgerond en een master gedaan in milieukunde. Ik zie mij nog in de miezerregen van Lancaster monsters nemen in een vuilstort om een rapportage te maken over de contaminatie van de locatie. Heb ik hier iets aan gehad? Niet echt, maar studeren is natuurlijk ook je geest prikkelen om verder te kijken dan dat je neus lang is.
In alle banen die ik hierna heb gehad zijn geen van de vakken die ik op de universiteit heb gevolgd nuttig geweest (behalve rechten) en alle exacte vakken zijn zo ver gezakt dat een phd op die terreinen er niet meer inzit. Wat wél tot de dag van vandaag zijn vruchten afwerpt, is lezen en notuleren. Mensen lezen over het algemeen de stukken niet. Stuur een korte notitie van twee kantjes vóór een overleg rond en vraag of mensen hem willen lezen zodat er tijdens de meeting over gediscussieerd kan worden, dan krijg je drie smaken aan antwoorden: “Oh, ik moet die bijlage gemist hebben, zat het écht bij de stukken?”; “Nee sorry, ben er helaas niet aan toegekomen” en de grootste dooddoener: “Ik heb het snel gescand”. Je zou kunnen denken dat je daardoor de desbetreffende discussie bij de meeting dus niet meer gaat voeren, maar niets blijkt minder waar. Het niet hebben gelezen van een stuk wordt niet als hinderlijk ervaren bij het discussiëren over een inhoudelijk punt -een wonderlijk fenomeen als je het mij vraagt.
Dit overkwam mij vlak na de zomer tijdens een overleg over het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Verschillende prominente belangenorganisaties en sector leads van het Klimaatakkoord werden uitgenodigd voor een ochtendsessie op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat om hun reflecties op het NPE te kunnen delen. Ik had mij er best op verheugd want het zou mijn eerste inhoudelijke gesprek worden met andere mensen uit de sector over de visie en keuzes van het Rijk. Kinderlijk misschien, maar ik heb naar het NPE uitgekeken als kinderen naar de stoomboot op de dag van de intocht.
Ik was ook blij dat de publicatie samenviel met de zomervakantie, zodat ik dit niet in de agenda moest gaan proppen maar er uitgebreid de tijd voor kon nemen. “Nee kinderen, nu even niet naar het strand, mama leest het NPE.” Om de meeting goed voor te bereiden had ik mijn aantekeningen van de podcast er weer bij gepakt en enkele regels opgeschreven waar ik het over wilde hebben. Zo vind ik dat de warmteketen nog veel tegenstrijdigheden bevat en heb ik ook vragen over bijlage over grondstoffen. Mijn man noemt mij ook niet voor niets Hermelien Griffel (een hoofdfiguur uit de Harry Potter-boeken en -films): “Als je twijfelt, ga dan naar de bibliotheek.”
Ik moest mijzelf dan ook heel erg tegenhouden om niet als eerste met mijn hand de lucht in te schieten bij de ronde “Wie heeft vragen/opmerkingen over het NPE?” Wat schetste mijn verbazing? Bij 70% van de deelnemers werden er zaken gesignaleerd als “missend in het NPE” die er letterlijk in STAAN. Hoe dan? Ik vergat even waar ik was en hoe ik mij moest gedragen. “Waar mis je dit precies? Het staat er letterlijk in, op bladzijde 74 van bijlage C (fictief voorbeeld)”, gooide ik er droog uit.
Zondagavond was het weer raak. Tijdens het televisieprogramma College Tour met vier lijsttrekkers als gast werd een tenenkrommende discussie gevoerd over kernenergie. “Ik heb geen studie gezien die erop wijst dat kernenergie nuttig kan zijn voor onze energiemix”, opperde Frans Timmermans (GroenLinks-PVDA). “Ik zorg dat de heer Timmermans vanavond alle studies in zijn mail heeft”, wierp Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) tegen. En terecht. Er is juist in de afgelopen jaren hard gestudeerd over het onderwerp.
Blijkt er uit de studies dat het licht uitgaat als wij niet investeren in kernenergie? Blijkt er dat de kerncentrales er komen als het Rijk direct investeert? Nee, dat blijkt allemaal niet. In de studies staat dat dankzij kerncentrales het Europese systeem iets lagere systeemkosten zou kunnen hebben en ook dat bijvoorbeeld waterstofcentrales voor de back-up efficienter ingezet zouden kunnen worden als wij kernenergie aan de mix toevoegen. Dus een echte inhoudelijke discussie zou zijn geweest of dit het waard is voor ons als samenleving. Áls men de rapporten had gelezen.
De energietransitie gaat te traag en het ministerie van EZK levert een wereldprestatie. In vijf jaar tijd hebben zij in een ingewikkelde politieke context een ommezwaai gemaakt van een energiebeleid dat niet verder ging dan het verduurzamen van de elektriciteitsvraag naar een allesomvattende visie waar grondstoffen voor de chemie en brandstoffen voor de internationale scheeps- en luchtvaart ook onderdeel van zijn. Ze beantwoordden in toptempo miljoenen vaak onzinnige Kamervragen uiteenlopend van biogas in Twente naar ammoniaktransport richting Duitsland. Zij zetten zich hard in om elke steen om te draaien, met onmogelijke deadlines. Het enige wat zij van ons verwachten is dat wij de rapporten waar wij om vragen tot ons nemen.
Het is LeviOsa, niet LeviosAr¹. Lees gewoon je stukken.
¹Een bekende quote van Hermelien Griffel uit het eerste boek/de eerste film van Harry Potter.